Zakładanie akwarium nie jest takie trudne pod warunkiem, że zanim przystąpimy do realizacji dobrze się do tego przygotujemy. Tak to właśnie jest z akwarystyką, że aby wszystko działało sprawnie musimy zakładanie pierwszego akwarium podzielić na podstawowe etapy. 

► Pierwszym etapem jest oczywiście dokładne ZAPLANOWANIE. 

► Drugim są ZAKUPY. 

► Trzecim jest URZĄDZANIE AKWARIUM 

► Czwartym etapem jest WPUSZCZANIE RYBEK. 

Jeżeli odpowiednio przygotujemy się do każdej fazy, to z pewnością nasze pierwsze akwarium będzie po pierwsze spełniało nasze oczekiwania co do strony wizualnej, a po drugie będzie bardzo funkcjonalne. 

Planowanie

Pierwszą o ile nie najważniejszą fazą zakładania akwarium jest precyzyjne zaplanowanie jakiego typu akwarium chcemy (albo możemy mieć), jak duże ma ono być, gdzie je postawimy, jak chcemy je urządzić itd. Wszystkie te elementy mają ogromny wpływ na równowagę biologiczną, dlatego zanim przystąpimy do działania dokładnie przeanalizujmy te kryteria. 

Akwaria – rodzaje

Generalnie występują dwa rodzaje akwariów z rybami: słodkowodne i morskie. Ponieważ akwarium morskie wymaga ogromnych nakładów finansowych i dużej wiedzy, to dlatego ten typ akwarium nie jest polecany początkującym akwarystom. Na pierwsze akwarium nasz wybór powinien paść na słodkowodne z rybami mniej wymagającymi. 

Mówiąc o rodzajach akwariów powinniśmy wspomnieć o ich kształcie. Jedni wolą klasyczne proste kształty, innym podobają się wypukłe. Jedno jest pewne ! Łatwiej będzie nam zadbać o pielęgnację prostego akwarium bez żadnych uwypukleń. W pierwszych tygodniach funkcjonowania akwarium pojawiają się w nim glony. Znacznie łatwiej nam będzie usunąć ją z płaskiej szyby niż z wypukłej. 

Jak duże akwarium wybrać?

Ślicznie wyglądają duże kolorowe akwaria, w których flora i fauna jest niezwykle bogata. Lecz jako początkujący akwaryści nie powinniśmy decydować się na duże akwarium, bo szybko może okazać się, że nasze nowe hobby zwyczajnie znudziło się nam albo mamy z nim tyle pracy, że już się nam nie chce. 

Każdy profesjonalny hobbysta zajmujący się akwarystyką od dawna powie, że małe akwarium to jest katorga dla rybek, bo nie będą miały wystarczająco dużo przestrzeni do pływania. Jest tak zasada, która mówi, że „na jedną rybkę powinno przypadać 5 litrów wody”. 

Gdzie postawić akwarium?

Umieszczenie akwarium w odpowiednim miejscu, to bardzo ważny etap. Musimy wiedzieć, że jeżeli umiejscowimy je np. na parapecie przy oknie, to w mgnieniu oka zaatakują je glony. Jeżeli ustawimy je tuż nad grzejnikiem sytuacja będzie podobna. Najbardziej optymalnym miejscem jest ciemny kąt pokoju, gdzie dociera niewielka ilość promieni słonecznych. Lecz pamiętajmy, że musi to być miejsce gdzie będzie dostęp do prądu, by podłączyć wszystkie urządzenia. Pomyślimy, że rybki i rośliny nie będą prawidłowo rosnąć w ciemnym kącie? Nie martwmy się tym. Dostęp do światła zapewniać powinna pokrywa z oświetleniem, a nie jasne naturalne światło wpadające przez okno. 

Elementy do uruchomienia pierwszego akwarium:

• akwarium
• filtr
• grzałka
• pokrywa z oświetleniem
• termometr
• siatka do odławiania ryb
• czyścik do szyb
• odmulacz dna
• tło do akwarium
• podłoże (żwirek)

Woda

W akwarystyce odpowiednia jakość wody odgrywa pierwszoplanową rolę. Dwoma najważniejszymi miernikami jakości wody jest pH (informuje czy woda akwariowa jest zasadowa, kwaśna czy obojętna) oraz twardość. Możemy je zmierzyć za pomocą specjalnych testów dostępnych w sklepach akwarystycznych. Poszczególne ryby wymagają konkretnych parametrów pH i twardości. 

Sprzęt

Odpowiedni sprzęt odgrywa dużą rolę w prawidłowym funkcjonowaniu każdego akwarium. Poniżej postaram się przedstawić i opisać najważniejsze elementy potrzebne do założenia domowego akwarium. 

Filtr – Urządzenie to oczyszcza wodę z produktów przemiany materii ryb, które zawierają amoniak oraz inne substancje trujące. Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów i marek filtrów. Najprostszy podziałem jest wyodrębnienie filtrów zewnętrznych i wewnętrznych. Wydajność filtra dostosowuje się do wielkości akwarium. Filtry możemy podzielić również na mechaniczne lub biologiczne. Większość markowych łączy funkcję oczyszczania mechanicznego z biologicznym. Produkty przemiany materii usuwamy również poprzez częściową regularną podmianę części wody. W pochłanianiu azotanów, metali i dwutlenku węgla pomagają rośliny akwariowe. 

Świetlówka – Światło jest niezbędne do procesu fotosyntezy u roślin akwariowych oraz umożliwia lepszą obserwację akwarium. Zazwyczaj oświetlenie akwarium powinno być włączone przez ok. 10 godzin na dobę. W żadnym wypadku światło nie może świecić prze całą dobę. Do oświetlania akwarium nie należy używać zwykłych żarówek, ponieważ wytwarzają zbyt dużą ilość energii cieplnej. 

Grzałka akwariowa – Większość tropikalnych ryb do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje odpowiednio wysokiej temperatury (ok. 25°C). Z tego powodu ogrzewanie akwarium jest niezbędne. Konkretną temperaturę możemy utrzymywać precyzyjnie za pomocą grzałki z termostatem. 

Pompka akwariowa – Odpowiednia ilość tlenu odgrywa ważną rolę w zapewnieniu właściwych warunków w akwarium. Pompka wraz z rurką i kostką napowietrzającą powoduje ruch wierzchniej warstwy wody. Ruch powierzchni wody zwiększa wymianę gazową. Dzięki temu woda zawiera większą ilość tlenu i mniejszą ilość dwutlenku węgla. 

Inne podstawowe elementy potrzebne do założenia akwarium:

Podłoże do akwarium, termometr, siatka do odłowu ryb, odmulacz, dekoracje, czyścik do szyb akwariowych, pokrywa do akwarium, rośliny akwariowe, testy do wody, preparaty do uzdatniania wody, pokarm dla ryb, nawóz dla roślin akwariowych, tło. 

Zasady doboru podłoża do akwarium

Zazwyczaj podłoże sporządzamy ze żwiru, grubego piasku, kamieni i ewentualnie korzeni. Właśnie od podłoża zależą w dużym stopniu własności biologiczne i chemiczne wody. Odpowiednie pod względem chemicznym i wielkości ziaren podłoże nie powoduje wzrostu twardości wody bądź zasadowości wody, zapewnia prawidłową wegetację roślin i nie powoduje gnicia ich korzeni, utrudnia rozwój bakterii chorobotwórczych i gnilnych oraz niepożądanych gatunków glonów. Kamienie i korzenie doskonale nadają się do stworzenia z nich kryjówek dla ryb, które takich potrzebują. Ułożenie podłoża zależy od osobistych preferencji, jednakże należy unikać nienaturalnych sposobów jego ukształtowania. Najlepiej tak ułożyć podłoże, aby tworzyło lekki spad. Spad ten pomaga w zbieraniu mułu w jednym, wygodnym do czyszczenia miejscu. Przy układaniu podłoża najpierw układamy kamienie, następnie warstwę żwiru, na samym końcu kładziemy piasek. Odwrotna kolejność może spowodować osiadanie kamieni i pękniecie dna akwarium, na skutek nacisku przez ziarna piasku lub żwiru. 

Elementy podłoża

Żwir i piasek

Żwir jest zdecydowanie najczęściej stosowany jako podłoże w akwarium. Żwir stanowi podłoże do ukorzeniania się roślin, jednakże nie stanowi źródła substancji nieorganicznych i nie dostarcza roślinom żadnych związków odżywczych. W handlu spotykamy żwir o różnym stopniu granulacji. Najodpowiedniejszy żwir to taki, który w miarę upływu czasu staje się coraz bardziej zwarty, co poprawia warunki rozwoju roślin płytko korzeniących się. Żwir najdrobniejszy jest odpowiedni dla rozwoju roślin. Jednak bardzo często ma ostre krawędzie i przez to nie jest odpowiedni dla niektórych ryb przydennych, ponieważ może powodować zadrapania ciała i skaleczenia wąsów. Gatunki ryb takie jak np.: długonosy, węgorzyki i kiryski preferują podłoże złożone z drobnego żwiru. Żwir trochę grubszy ( wielkości ziarnka grochu) jest najczęściej stosowany w akwarystyce, ponieważ jego krawędzie są zaokrąglone i przez to nie kaleczą ryb akwariowych. Jeszcze grubszy żwir zazwyczaj stosuje się w akwariach dużych z dużymi rybami. Jeżeli woda powinna być zasadowa i twarda, należy sprawdzić czy żwir nie zawiera związków wapnia. Kolor i jaskrawość żwiru dostosowujemy do oświetlenia oraz gatunków hodowanych ryb i roślin akwariowych. Ogólnie możemy założyć że najodpowiedniejszy żwir to taki, który mieści się w przedziale od 3 do 10 mm. 

Drobny piasek nie jest lepszy od grubego, ponieważ utrudnia dopływ wody zawierającej składniki pokarmowe do korzeni roślin. W ekstremalnych sytuacjach może powodować proces gnilny niedotlenionych korzeni roślin. W podłożach złożonych z drobnego żwiru lub grubego piasku, należy raz na jakiś czas mieszać wierzchnią warstwę, aby nie dopuścić do wytworzenia się beztlenowych stref stanowiących ogniska gnilne materii organicznej. Możemy przyjąć że najodpowiedniejszy piasek mieści się w przedziale od 1 do 3 mm. 

Kamienie i skałki

W handlu dostępne są zarówno naturalne i sztuczne o różnych rozmiarach i kształtach. Najczęściej są to łupki, granity i marmury. Nie wpływają one na właściwości chemiczne wody. Podobnie jak w przypadku żwiru unikamy skałek zawierających związki wapnia, chyba że hodowane przez nas ryby potrzebują twardej i zasadowej wody. Pamiętajmy żeby nasze kamienie nie posiadały zbyt ostrych krawędzi. Najodpowiedniejsze są kamienie o dużych i płaskich powierzchniach, ponieważ najłatwiej jest z nich stworzyć kryjówki dla ryb. 

Korzenie

Pod tym pojęciem rozumiemy uniwersalny materiał do urządzania akwarium jakim jest drewno. Korzenie spełniają dwie podstawowe funkcje. Pierwsza funkcja to doskonałe właściwości dekoracyjne, natomiast drugą funkcją jest ich pożyteczna rola w akwariach zamieszkałych przez ryby i rośliny preferujące wodę o niewielkiej zawartości taniny. Bardzo często tanina zabarwia wodę, nadając jej kolor słabej herbaty. Tanina występuje w bardzo wielu naturalnych środowiskach skąd pochodzą nasze ryby akwariowe. Drewno jest również uzupełnieniem diety niektórych gatunków ryb, takich jak np.: sumy i sumiki. Stanowi ono również bardzo dobre podłoże dla roślin takich jak np.: paproć jawajska. W przypadku, gdy nie chcemy używać prawdziwego drewna możemy nabyć w sklepach ich sztuczne odpowiedniki z innego materiału np.: z porcelany. Do akwarium najlepiej pasują korzenie z drzew takich jak np.: dąb, olcha i wierzba. Jeżeli nie chcemy nabywać gotowych korzeni w sklepach akwarystycznych to możemy sami znaleźć i dostosować odpowiedni korzeń. W tym przypadku przed włożeniem korzenia do akwarium musimy go odpowiednio dostosować. Przed włożeniem korzenia do akwarium usuwamy z niego korę i tak długo trzymamy w wodzie, aż nie będzie wypływał na powierzchnię. Następnie wygotowujemy je przez kilka godzin w roztworze soli kuchennej (0,5 kg/10 l wody), zwracając baczną uwagę aby całe były zalane wodą. Po wygotowaniu płuczemy korzenie bieżącą wodą. 

Jako podłoża nie stosujemy:

• piasku morskiego (Jest zazwyczaj zbyt drobny i zawiera cząstki pokruszonych muszli)
• kamieni z wyraźnymi śladami związków metali.
• zbyt świeżych i niedostosowanych gałęzi i korzeni.
• różnego rodzaju ozdób, które zagłuszają naturalny charakter rzeczywistego środowiska.

URZĄDZANIE AKWARIUM

Wszystko co umieścimy w akwarium ma ogromny wpływ na jego funkcjonowanie. Urządzajmy z rozwagą i starajmy się umieszczać wyłącznie rzeczy kupione w sklepie zoologicznym. Wiele osób popełnia błąd umieszczając w akwarium ładny duży kamień albo drobne kamienie mające zastąpić żwirek w podłożu, które znaleźli na łące. Dobór kamienia i żwirku ma wielki wpływ na życie całego akwarium i tak np. kamienie zawierające w sobie metale mogą powodować szybki rozwój glonów. Kamienie wapienne z kolei są szkodliwe dla ryb. W sklepach zoologicznych znajdziemy wyłącznie takie kamienie i takie podłoże, które jest właściwe do prawidłowego działania naszego akwarium. 

Mamy już kupione wszystko co niezbędne więc przystępujemy do działania:

• W pierwszej kolejności co musimy zrobić po przywiezieniu akwarium i osprzętu do domu, to DOKŁADNIE UMYĆ. Aby to zrobić wystarczy woda i gąbka. NIE WOLNO UŻYWAĆ ŻADNYCH ŚRODKÓW CHEMICZNYCH TYPU CIF CZY DOMESTOS !!!!
• PRZYGOTUJMY PODŁOŻE – zanim umieścimy żwirek na dnie akwarium warto go dokładnie wypłukać kilka razy po bieżącą wodą, a potem wyparzyć gorącą wodą, by usunąć ewentualne małe ślimaki, których potem nie opanujemy gdy się rozwiną. Tak przygotowany materiał wysypujemy na dnie akwarium i lekko ubijamy ręką.
• WLEWAMY WODĘ – wodę do nowo zakładanego akwarium możemy pobrać z kranu. Wlewamy ją, lecz nie do końca, abyśmy mogli swobodnie włożyć rękę i posadzić rośliny i zamontować osprzęt. W tym momencie okaże się, że nasza woda jest bardzo mętna i brudna. Dziwne, bo przecież myliśmy żwir. Niestety nie da się go oczyścić w 100%, lecz nie powinniśmy się tym przyjmować. Kiedy uruchomimy filtr, to po kilkunastu lub kilkudziesięciu minutach woda będzie kryształowa
• INSTALACJA I URUCHOMIENIE OSPRZĘTU – montujemy grzałkę, filtr i termometr. Przepraszam, za banalne przypomnienie, ale nigdy nie wkładaj ręki do wody kiedy urządzenia podłączone są do prądu!!!
• DOLEWAMY WODĘ – powinniśmy teraz dolać tyle wody, aby grzałka i filtr były w pełni zanurzone

To są etapy, które musimy zrealizować w pierwszym dniu. Po uruchomieniu osprzętu akwarium spokojnie powinno tak funkcjonować przez 2-3 dni. W tym czasie woda będzie czysta i pozbawiona zanieczyszczeń i powoli nabierze odpowiedniego PH. Po tym okresie przystępujemy do kolejnego etapu, czyli: 

• SADZENIE ROŚLIN – jaką wybrać roślinę powinni doradzić wam w sklepie zoologicznym lub zajrzyjcie do działu ROŚLINY AKWARIOWE. Ja tylko podpowiem co należy zrobić zanim umieścimy je w podłożu. Po pierwsze musimy oderwać obumarłe liście, a po drugie prostujemy korzenie. Sadząc roślinkę jej korzenie nie mogą być podwinięte lub mocno rozłożone na boki.
• DOLEWAMY WODĘ – w tym momencie możemy uzupełnić wodę do takiego poziomu, gdzie między jej powierzchnią, a brzegiem akwarium pozostanie około 1 cm.
• ZAKŁADAMY POKRYWĘ Z OŚWIETLENIEM – montujemy świetlówki i zakładamy pokrywę na akwarium.

Zakupując ryby akwariowe szczególną uwagę należy zwrócić na kilka następujących spraw:

• Początkujący akwaryści nie powinni zakupywać gatunków rzadkich, drogich i delikatnych.
• Nie kupujemy pojedynczych egzemplarzy ryb, które preferują ławicowy tryb życia.
• Nie należy zakupywać ryb, które niedawno pojawiły się w sklepie i nie przeszły kwarantanny.
• Zanim nabędziemy konkretny gatunek ryb należy dowiedzieć się jakie wymiary osiągnie dany gatunek po osiągnięciu wieku dorosłego.
• W żadnym wypadku nie należy zakupywać ryb wyglądających na chore.
• Ryby roślinożerne mogą zjadać rośliny w zbiorniku.
• Zakupujmy dany gatunek ryb pod warunkiem, że jesteśmy pewni, że posiadamy odpowiednie warunki na ich hodowlę.
• Ryby przenosimy w worku foliowym.

Po tym etapie pozostawiamy akwarium na kilka dni, a potem przystępujemy do:

• WPUSZCZANIE RYBEK – pamiętajmy tylko o zasadzie wspomnianej na początku artykułu, czy jedna rybka na 5 litrów wody. BARDZO WAŻNE jest, by nie przekładać rybek bezpośrednio z torebki, czy słoika do akwarium, bo mogą dostać szoku termicznego. Najbardziej odpowiednią metodą jest zaczepienie woreczka o brzeg akwarium, by stopniowo wyrównać temperaturę.